Heemkundekring Carel de RoyHeemkundekring Carel de RoyHeemkundekring Carel de RoyHeemkundekring Carel de Roy
  • Homepage
  • Vereniging
    • Doelstelling
    • Verenigingsgeschiedenis Carel de Roy
    • Bestuur
    • Activiteiten en werkgroepen
    • de Runstoof tijdschrift
    • Heemkalender
    • Educatie
    • Lid worden
  • Nieuws
    • Agenda
    • Laatste nieuws
      • Lezing 14 maart – Bewonersgeschiedenis Alphen-Chaam tot ~1830
      • Kunst of Kitsch?
      • Receptie 75 jaar jubileum groot succes!
      • Carel de Roy staat ook op de Kerstmarkt in Den Heuvel
      • Heemkalender 2023
      • Wandelapp Alphen
      • Lezing Legendejagers
      • Brabantse heemdagen in Alphen en Riel
    • Volg ons op facebook
  • Beeldbank en onderzoek
    • Archieven
    • Genealogie
    • Bidprentjes
    • Foto’s
    • Archeologie
    • Toponiemen
  • Geschiedenis
    • Alphense geschiedenis
      • Prehistorie: grafheuvels en urnenvelden
      • Romeinen in ons dorp: het Alphen-Ekeren huistype
      • Franken: Merovingisch grafveld
      • Kerstening: Willibrordus en abdijgoed Echternach
      • Macht in Alphen in de late Middeleeuwen
      • Oorlog en pest 1500-1648
      • Generaliteitsland 1648-1794
      • Katholieke emancipatie
      • Industrialisatie en ontginning
      • Alphen in de Tweede Wereldoorlog
      • Na-oorlogse uitbreidingen
    • Chaamse geschiedenis
    • Rielse geschiedenis
  • Bezienswaardigheden
    • Alphense bezienswaardigheden
      • Alphense kerk en omgeving
      • Alphens kerkhof – Ereveld oorlogsgraven
      • Oudheidkundig streekmuseum
      • Pestkerkhof
      • Kapelletjes in Alphen
        • Sint-Martinuskapel Druisdijk
        • Sint-Willibrorduskapel Maastrichtsebaan
        • Sint-Barbara kapel Goedentijd
        • Sint-Johannes de Doper kapel Sint Janstraat
        • Onze Lieve Vrouw in de Zonkapel Oosterwijksestraat
        • Sint Christoffelkapel Boshoven
        • Mariagrotje (kajottersgrotje) Chaamseweg
        • Kruisbeeld op Terover
      • Boerderijen in Alphen
        • Landgoed De Hoevens
        • Boerderij D’n Ooievaarsnest
        • de Pastorie(hoef) op de Boslust
        • Langgevelboerderij Sleutelhoeve op Looneind
        • Prinsenhoef(laan), voormalig Hof ter Brake van Tempeliers/Johannieters
        • Boerderijen Oosterwijksestraat
      • Overige gebouwen in Alphen
        • Dordtse trapgevel Molenstraat 8
        • Cafe ’t Raedthuys
        • Raadhuizen van Alphen
        • Den Brouwer
        • Leerlooierijen op de Goedentijd en Stationstraat
        • Villa Bloemenhof Stationstraat 11
        • Marechausseekazerne
      • Archeologische erfgoed in Alphen
        • Grafheuvel Kwaalburg
        • De Bartjes : Alphen-Ekeren type
      • Oorlogsherinneringen in Alphen
        • Alphens kerkhof – Ereveld oorlogsgraven
        • Fusilladeplaats
        • Schijnvliegveld De Kiek
      • Zwemmen in ’t Zand
      • Belslijntje
    • Rielse bezienswaardigheden
      • Rielse kerk en omgeving
      • Molens in Riel
      • Rosmolen in Riel
  • Tradities
    • Alphense tradities
      • Dialect
      • Volksverhalen
      • Carnaval
      • Driekoningen
      • Buurt Battle
      • Alfs Kookboekje
      • Theaterspektakel Sporen in ’t Zand / Meske Vermoord
    • Chaamse tradities
      • Acht van Chaam
  • Contact
    • Lid worden
    • Cadeaubon
    • Webshop
    • Volg ons op facebook
0

€0,00

✕

Oorlog en pest 1500-1648

  • Home
  • Geschiedenis
  • Oorlog en pest 1500-1648
20 oktober 2022

Oorlog en pest 1500-1648

Vanaf ongeveer 1500 zijn meer schriftelijke bronnen beschikbaar over Alphen en haar bewoners. In 1496 blijkt Alphen samen met Chaam uit 312 ‘heertsteden’ (woningen) te bestaan, waarvan 4 geestelijke, 10 van de armen en vijf vrije hoeven van de Abt van Tongerlo. Bovendien zijn er 8 onbewoond. Dit is een sterke stijging vanaf 1437, waar er 261 worden genoemd (waarvan 41 armen vrijgesteld van belasting). De stijging zet zich door: in 1526 is er sprake van 380. De Alphense bevolking kon zich een nieuwe kerk met grote toren veroorloven. Maar de Brabantse Gouden Eeuw komt dan tot einde. Van enkele gebeurtenissen is het duidelijk dat ze ingrijpende gevolgen hebben op de Alphense samenleving.

In juli 1542 komt de Gelderse generaal Maarten van Rossum door Alphen op weg naar Antwerpen in het kader van zijn plundertocht in Brabantse (Habsburgse) landen. Een groot deel van het dorp brandt af, er is sprake van 27 verwoeste steden (woningen), waarvan het merendeel in het dorp zelf.

Alphen heeft natuurlijk ook last gehad van de oorlogshandelingen tijdens de 80-jarige oorlog. Alphen viel onder het land van Breda, de stad die maar liefst 5 maal van profiel veranderde: in 1577 door Oranje. In 1581 neemt Parma de stad in (furie van Houtepen), de stad komt terug aan de Staatsen met behulp van het turfschip in 1590. Na het twaalfjarig bestand verovert in 1625 Spinola de stad en in 1637 komt Breda definitief in Staatse handen door Frederik Hendrik.

De inwoners van Alphen moeten oorlogsschattingen leveren en hebben overlast door passerende soldaten. Ook het klimaat en epidemieën laten hun sporen na in Alphen. In de 16e eeuw zijn verschillende (pest) epidemieën. In Alphen worden rond 1604 pestgevallen vermeld, ongetwijfeld te danken aan de muitende soldaten bij het kasteel van Hoogstraten. In het midden van de jaren twintig is er een nieuwe pestgolf, met het hoogtepunt in 1626 wanneer meer dan 100 mensen begraven worden (normaal minder dan 20, in totaal bezwijkt zo’n kwart van de Alphense bevolking). Een (pest)kerkhof wordt buiten de dorpskom gesticht met toestemming van de bisschop.

De vrede van Munster in 1648 mag dan een hoogtepunt zijn in de Nederlandse Gouden Eeuw. Het Brabantse Alphen was duidelijk verarmt richting deze vrede. Minder inwoners, verdwenen woningen en vanaf nu minder eigen beschikkingsrecht.

Bronnen/Meer lezen:

  • Erens, M.A. (WO2, uitgave 1978) Alphen in de baronie van Breda deel I en II
terug naar Alphense geschiedenis
Deel

Links

  • BLOCC
  • Activiteiten
  • Brabants Heem
  • Brabant Historisch Informatie Centrum
  • Regionaal Archief Tilburg
  • Brabants Erfgoed
  • Erfgoed Brabant
  • In Brabant
Supporter Cittaslow Alphen-Chaam

Copyright ©   BLOCC creatieve communicatie  Alle rechten voorbehouden.
✕

Inloggen

Wachtwoord vergeten?

[contact-form-7 404 "Niet gevonden"]
Cookiebeleid
We gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website zo soepel mogelijk draait. Als je doorgaat met het gebruiken van de website, gaan we er vanuit dat ermee instemt.
Zelf instellenAccepteer alles
Manage consent

Privacy & Cookies

Deze website maakt gebruik van cookies om ervoor te zorgen dat u de beste ervaring op onze website krijgt. De cookies worden, met uw toestemming, opgeslagen in uw browser. Door cookies uit te schakelen kan dit de gebruiksvriendelijkheid van onze website beïnvloeden.
Necessary
Altijd ingeschakeld
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
CookieDuurOmschrijving
cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytics
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Others
Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
OPSLAAN & ACCEPTEREN