Heemkundekring Carel de RoyHeemkundekring Carel de RoyHeemkundekring Carel de RoyHeemkundekring Carel de Roy
  • Homepage
  • Vereniging
    • Doelstelling
    • Verenigingsgeschiedenis Carel de Roy
    • Bestuur
    • Activiteiten en werkgroepen
    • de Runstoof tijdschrift
    • Heemkalender
    • Educatie
    • Lid worden
  • Nieuws
    • Agenda
    • Laatste nieuws
      • Lezing 14 maart – Bewonersgeschiedenis Alphen-Chaam tot ~1830
      • Kunst of Kitsch?
      • Receptie 75 jaar jubileum groot succes!
      • Carel de Roy staat ook op de Kerstmarkt in Den Heuvel
      • Heemkalender 2023
      • Wandelapp Alphen
      • Lezing Legendejagers
      • Brabantse heemdagen in Alphen en Riel
    • Volg ons op facebook
  • Beeldbank en onderzoek
    • Archieven
    • Genealogie
    • Bidprentjes
    • Foto’s
    • Archeologie
    • Toponiemen
  • Geschiedenis
    • Alphense geschiedenis
      • Prehistorie: grafheuvels en urnenvelden
      • Romeinen in ons dorp: het Alphen-Ekeren huistype
      • Franken: Merovingisch grafveld
      • Kerstening: Willibrordus en abdijgoed Echternach
      • Macht in Alphen in de late Middeleeuwen
      • Oorlog en pest 1500-1648
      • Generaliteitsland 1648-1794
      • Katholieke emancipatie
      • Industrialisatie en ontginning
      • Alphen in de Tweede Wereldoorlog
      • Na-oorlogse uitbreidingen
    • Chaamse geschiedenis
    • Rielse geschiedenis
  • Bezienswaardigheden
    • Alphense bezienswaardigheden
      • Alphense kerk en omgeving
      • Alphens kerkhof – Ereveld oorlogsgraven
      • Oudheidkundig streekmuseum
      • Pestkerkhof
      • Kapelletjes in Alphen
        • Sint-Martinuskapel Druisdijk
        • Sint-Willibrorduskapel Maastrichtsebaan
        • Sint-Barbara kapel Goedentijd
        • Sint-Johannes de Doper kapel Sint Janstraat
        • Onze Lieve Vrouw in de Zonkapel Oosterwijksestraat
        • Sint Christoffelkapel Boshoven
        • Mariagrotje (kajottersgrotje) Chaamseweg
        • Kruisbeeld op Terover
      • Boerderijen in Alphen
        • Landgoed De Hoevens
        • Boerderij D’n Ooievaarsnest
        • de Pastorie(hoef) op de Boslust
        • Langgevelboerderij Sleutelhoeve op Looneind
        • Prinsenhoef(laan), voormalig Hof ter Brake van Tempeliers/Johannieters
        • Boerderijen Oosterwijksestraat
      • Overige gebouwen in Alphen
        • Dordtse trapgevel Molenstraat 8
        • Cafe ’t Raedthuys
        • Raadhuizen van Alphen
        • Den Brouwer
        • Leerlooierijen op de Goedentijd en Stationstraat
        • Villa Bloemenhof Stationstraat 11
        • Marechausseekazerne
      • Archeologische erfgoed in Alphen
        • Grafheuvel Kwaalburg
        • De Bartjes : Alphen-Ekeren type
      • Oorlogsherinneringen in Alphen
        • Alphens kerkhof – Ereveld oorlogsgraven
        • Fusilladeplaats
        • Schijnvliegveld De Kiek
      • Zwemmen in ’t Zand
      • Belslijntje
    • Rielse bezienswaardigheden
      • Rielse kerk en omgeving
      • Molens in Riel
      • Rosmolen in Riel
  • Tradities
    • Alphense tradities
      • Dialect
      • Volksverhalen
      • Carnaval
      • Driekoningen
      • Buurt Battle
      • Alfs Kookboekje
      • Theaterspektakel Sporen in ’t Zand / Meske Vermoord
    • Chaamse tradities
      • Acht van Chaam
  • Contact
    • Lid worden
    • Cadeaubon
    • Webshop
    • Volg ons op facebook
0

€0,00

✕

Molens in Alphen

  • Home
  • Bezienswaardigheden
  • Molens in Alphen
3 november 2022

Molens in Alphen

Prachtige molens, maar helaas bezienswaardigheden die er niet meer zijn.

Voor een kleiner dorp als Alphen erg bijzonder: het had al van voor 1400 maar liefst twee molens die tegelijkertijd dienst deden. Beide zijn verdwenen in de 20e eeuw door vernieuwing in techniek: de komst van de motorgedreven maalsystemen. De ironie is dat heden ten dage er weer enorme belangstelling is voor plaatsen van nieuwe windmolens. In Alphen is het idee om die op achter op Boshoven te plaatsen, maar dat idee stuit op veel weerstand. Boshoven is ook de plaats van een eerder verdwenen molen, al (ruim) voor 1422 stond hier mogelijk Alphens oudste molen, de voorganger van de molen van Hof ter Brake op de Boslust.

Broeder Henrick de Bye omschrijft de Johannietersgoederen in 1422. Blijkbaar stond de molen eerst op Boshoven, want daar wordt genoemd “van eene stucxken lands te Boschove acker dair onse molen van der Braken voormaels op te staen plach en noch gheheite is die Molenhofstad.“

Nog eeuwen daarna wordt het perceel molenhof genoemd. Dit nog hoog gelegen perceel is te vinden tegen de gemeentegrens richting Baarle links (oost van de straat).

De (stenen) heimolen “de Hoop” van Hof ter Brake op de Boslust

Op de heide bouwden de Johannieters hun nieuwe molen dus voor 1422. Bij deze Brakemolen heeft eerst geen huis gestaan. De molenaars die de molen pachten wonen veelal in de omgeving. In 1682 wordt de molen hersteld, mogelijk is de molen rond die tijd vervangen door een stenen molen. Vermoedelijk is kort vóór 1730 een huis geplaatst, want op de gemaallijsten wordt voor het eerst molenaar Cornelis Schricx en zijn gezin vermeld. De verpachting van 1739 noemt ook het huis en erf en de naam “De Hoop” voor het eerst. In 1800 wordt Pieter van Gorp pachter van de molenaar voor 12 jaar. Bij de overgang naar nationaal domein wordt in 1807 de molen beschreven als “steenen wind koornmolen met huis, hovinge en erve, genaamd De Hoop en anderhalf bunder land en weide.” In 1809 wordt de molen beschadigd door een stormwind en buiten bedrijf gesteld.  Familie van Gorp koopt in 1816 de heimolen voor afbraak van domeinen. De molen blijft echter actief draaien onder deze familie. In 1921 komt het aan Franciscus Martens, die het molenbedrijf naar de hoek Molenbaan en de Sint Janstraat, waar nog altijd het gebouw van de graanmaalderij te zien is. De windmolen wordt in 1932 gesloopt.

 

De (houten) akkermolen op de Baarleseweg.

De heren van Breda hebben hier ook al vroeg een molen gesticht, wellicht als tegenwicht voor de toenemende invloed van de Johannieters. Rond 1570 staat er al een molenhuis bij, de honderdste penning noemt “tot Alphen in de acker staet noch een een wyndtmoolen eertijds toebehoort heere van Leck die Claes Anthonis Wijnen in hueren heeft jaerlijcx 80 rijnsgulden en deselve een woonhuijs.”

De molen komt via de heren van Breda, genaamd van Polanen van der Leck, aan de heren van Bergen op Zoom: de graven van Bergh, etc. Dit duidt op hoge ouderdom, het huwelijk van Otto van der Leck van de erfdochter van den Bergh is van omstreeks 1395. Otto’s vader Jan II van Polanen werd al met van der Leck aangeduid en was, zoals zijn vader en vorige rechtsopvolgers heer van Breda en ondermeer Alphen. Jan van Polanen sterft in 1378 en dus lijkt de molen van voor die tijd.

De archieven melden dat deze windkorenmolen op 1 Augustus 1674 is omgewaaid, maar binnen een jaar is opgericht.

In de Franse tijd komt de molen aan domeinen die het verkopen in 1812 aan familie van Gorp – van Baal. Nakomelingen blijven in bezit van de molen, totdat ze deze in 1918 te koop aanbieden voor afbraak. In 1919 wordt daadwerkelijk afbraak genoemd. Dit is mogelijk slechts de beëindiging van het bedrijf, want het kadaster toont veiling in 1927 en de graan- en oliemolen komen aan Petrus de Leeuw, waar pas in 1941 sloop wordt vermeld.

Onlangs lijkt er een afbeelding gevonden te zijn van deze houten molen, gemaakt rond de Eerste Wereldoorlog.

Waar te vinden:

  • Boslust 5 (afgebroken, geen restant), molenhuis sterk verandert op Boslust 11
  • Graanmaalderij Sint Janstraat 24
  • afgebroken, boerderij Baarleseweg 50

Bronnen/Meer lezen

  • Erens, M.A. (1978) Alphen in de baronie van Breda
  • Hardeveld, G (1988) de Molens van Alphen en Riel in de Runstoof jaargang 11.2 en Gorp, Gerry van (2018) In de voetstappen van onze voorvaderen in jaargang 41.4
  • Swart, E.A.A.M. de (2013) Bewonersgeschiedenis Terover Alphen NB
  • Esselink, Erwin (2020) Speuren op de akkers: foto van verdwenen akkermolen ontdekt! in de Runstoof jaargang 43.2
Bekijk alle bezienswaardigheden
Deel

Links

  • BLOCC
  • Activiteiten
  • Brabants Heem
  • Brabant Historisch Informatie Centrum
  • Regionaal Archief Tilburg
  • Brabants Erfgoed
  • Erfgoed Brabant
  • In Brabant
Supporter Cittaslow Alphen-Chaam

Copyright ©   BLOCC creatieve communicatie  Alle rechten voorbehouden.
✕

Inloggen

Wachtwoord vergeten?

[contact-form-7 404 "Niet gevonden"]
Cookiebeleid
We gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website zo soepel mogelijk draait. Als je doorgaat met het gebruiken van de website, gaan we er vanuit dat ermee instemt.
Zelf instellenAccepteer alles
Manage consent

Privacy & Cookies

Deze website maakt gebruik van cookies om ervoor te zorgen dat u de beste ervaring op onze website krijgt. De cookies worden, met uw toestemming, opgeslagen in uw browser. Door cookies uit te schakelen kan dit de gebruiksvriendelijkheid van onze website beïnvloeden.
Necessary
Altijd ingeschakeld
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
CookieDuurOmschrijving
cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytics
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Others
Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
OPSLAAN & ACCEPTEREN